اول چيزي كه مي‌تواند آن اختلاف را از بين ببرد محبت است. اگر محبت بين زن وشوهر، عروس و مادرشوهر، پدر و پسر، دختر و مادر حكم‌فرما باشد آن اختلاف سي يا پنجاه درصد اثري ندارد و تحت‌الشعاع محبت واقعي مي‌شود. در اين‌باره شعرا اشعار زيادي گفتند و يك جمله‌اي از پيغمبر اكرم(ص) است كه تمام آن اشعار را دربر دارد. آن حضرت مي‌فرمايد:

«حبك للسيء يعمي و يصم»[1]

يعني اگر كسي را دوست داشته باشيد بدي او را نمي‌بينيد؛ بدي‌هايش را نمي‌توانيد به زبان بياوريد يا بشنويد. اگر محبت به كسي داشته باشيد تا مي‌توانيد توجيه مي كنيد. اگر كسي بدي او را گفت ولو مطابق با واقع بگويد نمي‌پذيرد و دفاع مي‌كنيد. حتي وقتي تصور مي‌كنيد كه اين اخلاق بد را دارد خود را ملامت مي‌كنيد. و بالاخره اين جمله پيغمبر اكرم(ص) بسيار عالي است. آن شاعر عرب هم مي گويد:

«عين الرضا عن كل عيب كليله                  و عين السخط تبدي المساويا»

يعني اگر كسي چشم محبت به ديگري داشته باشيد همة‌ بدي‌هاي او را مي‌پوشاند. عن كل عيب كليله يعني ديگر اين چشم نمي‌تواند بدي‌ها را ببيند. بعد اين شاعر مي‌گويد آن چشمي مي‌تواند بدي‌ها را ببيند كه چشم دوست نباشد؛ محبت‌آميز نباشد. اگ رمحبت شديد دركار باشد جداً نمي‌بيند؛ بلكه تمام بدي‌هاي او را توجيه مي‌كند.

داستاني از ليلي و مجنون نقل مي‌كنند كه درست باشد يا نباشد چنين حقيقتي در انسان هست. مي‌گويند ليلي آش‌نذري پخته بود. همه مي‌رفتند از او آش مي‌گرفتند. مجنون هم ظرفش را داد به يكي از دوستانش و گفت مي‌روي آن‌جا براي من آش بگير. وقتي كه ظرف مجنون را دادند به ليلي و گفتند مال مجنون است كاسه را به زمين زد و شكست. خبر آوردند كه ظرف را شكست يك شعر خواند.

اگر با د يگرانش بود ميلي                 چرا ظرف مرا بشكست ليلي

مجنون گفت همينكه ظرف مرا شكست بر اين است كه تمايل به من دارد والا چرا ظرف ديگري را نمي‌شكند؟ يعني زيربار نمي‌رود كه ليلي بد كرده است بلكه اين عملش را هم توجيه مي‌كند.

خانم به شوهرش محبت دارد اگر كسي بدي شوهرش را بگويد دفاع مي‌كند و نمي‌تواند بدي او را بشنود. همين خانم بدي همسايه را مي‌بيند حتي بدي برادرش، بدي خويشانش، اما وقتي رسيد به شوهرش اصلاً بد از او نمي‌بيند تا ناراحت شود. من بسياري از خانم‌ها را سراغ دارم كه وقتي شوهرانشان به آن‌ها تندي مي‌كنند شكر خدا مي‌كنند و مي‌گويند اين تندي شوهر به من دليل اين است كه به من محبت دارد والا چرا با خواهرش يا زن‌هاي ديگر تندي نمي‌كند. پس معلوم است كه مرا دوست دارد و مي‌خواهد مرا بسازد.

يكي از چيزهائي كه همه بايد به آن توجه داشته باشيم اين است حرف براي محيت و از بين بردن آن فوق‌العاده تأثير دارد. حرف گاهي نظير خالي است كه در يك صورت زيبا باشد و گاهي نظير فلفي است كه دهان را بسوزاند به‌قول شاعر:

دانه فلفل سياه و خال مه‌رويان سياه               هر دو جان‌سوزند اما اين كجا و آن جا

گاهي يك متشكرم آقا به خانم، نظير همان خالي است كه در صورت يك ماه‌رو باشد. اين خال چه اندازه ارزش به اين زن مي‌دهد؟ اين تشكر هم همان‌طور است و در قلب او ايجاد محبت مي‌كند. و بعكس گاهي يك تندي، يك زخم‌زبان به‌اندازه‌اي محبت را از بين مي‌برد نظير همان فلفل كه دهان را مي‌سوزاند. گاهي يك جمله كه به نظر كوچك مي‌رسد براي از بين بردن محبت بزرگ است. اين‌كه اسلام به اطاعت زن از شوهر، به حسن رفتار شوهر با همسرش اين قدر ثواب مي‌دهد. اين‌ها گمان نمي‌كنم استحقاقي باشد. اين ثواب‌ها براي اين‌ است كه شارع مقدس چيز ديگري را به دست آرود. مثلاً پيغمبر اكرم(ص)روي منبر مي‌فرمودند: اگر كسي حق اميرالمؤمنين(ع) را بشناسد، واجباتش را هم به جا آورد، گناه هم نداشته باشد و يا اگر داشته باشد توبه كند و يك زن و يك مرد زن‌دار و يا زن‌شوهردار باشد درهاي بهشت همه به رويش باز است و مقام او به مقام انبياء و اوصياء مي‌رسد. همان‌گونه كه قرآن مي‌فرمايد بعض از مردم با پيغمبر اكرم و ائمه طاهرين هستند:

«و من يطع الله و الرسول فاولئك مع الذين انعم الله عليهم من النبين والصديق و الشهداء‌ والصالحين و حسن اولئك رفيقاً»[2]

مي‌فرمايد اگر كسي اطاعت صددرصد از خدا و رسولش كند در قيامت با انبياء، اوصياء، و صلحا محشور است و تمام درهاي بهشت براي او باز است؛ از هر دري بخواهد وارد مي‌شود. اين خيلي مقام بلندي است و استحقاقي نيست. يعني اين‌گونه نيست مستحق اين ثواب‌ها باشد. اين ثواب‌ها نظيردانه ريختن و كبوتر گرفتن است. يعني اين ثواب را مي‌دهند تا محيط خانه گرم باشد.

در روايات مي‌خوانيم اگر خانمي يك آبي به شوهرش بدهد پروردگار عالم يك ثواب يكسان عبادت به اين زن مي‌دهد. خوب اين آب دادن كه اين قدر ثواب ندارد. اين براي اين است كه مي‌خواهد زن را شوهردار بارآورد. اگر مردي زحمت بكشد براي اين‌كه زن و بچه‌اش در رفاه باشند مثل اين‌ است كه در خط مقدم  جبهه باشد. براي چه مي‌دهند؟ براي اين‌كه محيط خانه گرم شود، و بعكس حرف‌هاي ركيك به‌اندازه‌اي گناه دارد كه انسان مي‌ماند. اين همه گناه هم استحقاقي نيست؛ به عنوان ثانوي است.

پيغمبر اكرم(ص) روي منبر مي‌فرمودند: اگر خانمي شوهرش را اذيت كند ولو با يك‌تندي يا زخم‌زبان، اگر مردي زنش را اذيت كند ولو با يك‌تندي و زخم‌زبان، پيغمبر فرمودند او اول كسي است كه وارد جهنم مي‌شود. يعني گناهش خيلي بالاست. چرا؟ براي اين‌كه اگر محبت د رخانه نباشد محيط خانه خيلي سرد است و اگر محبت باشد رفاه هست، آسايش هست. نظير اين دو روايتي كه خواندم در همين كتاب وسائل فراوان وجود دارد ديگر چه رسد به رواياتي را كه علامه مجلسي‌رضوان‌الله‌عليه و ديگران نقل كرده‌اند بخواهيم به آن‌ها رجوع كنيم.

پيغمبر اكرم(ص) مي‌فرمودند: اگر زني بر اذيت شوهر صبر كند، ساكت باشد، سربه‌زير باشد، اگر مردي صبر كند بر اذيت همسرش يعني گذشت و فداكاري داشته باشد اين رزن، اين مرد مقامش در  بهشت با حضرت ايوب(ع) است. حضرت ايوبي كه بر بلا صبر كرد. خوب اين مقام استحقاقي نيست؛ براي اين است كه محيط خانه گرم باشد. بايد در خانه محبت حكم‌فرما باشد. بايد مواظب باشيم سلب محبت نشود.

تقاضا دارم مواظب حرف‌هايتان در خانه باشيد. حرف است كه ايجاد محبت مي‌كند. حرف است كه محبت را از بين مي‌برد.

پي نوشت ها:

[1]. بحار الانوار ج77ص165 ترجمه: دوست داشتن چيزي تو را كور و كر مي كند.

[2]. سوره نساء آيه69 ترجمه: آنان‌كه خدا و رسول را اطاعت كنند البته با كساني كه خدا به آن‌ها لطف و عنايت كامل فرموده هم‌چون پيامبران و صديقان و شهيدان و شايستگاه محشور خواهند شد و اينان نيكو رفيقاني هستند.